Türkiye’nin tarih dergileri arasında en köklü tarih dergisi Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi Mayıs Haziran 2020 – Sayı 401’de yayınlanan Prof. Dr. Ayşegül Demirhan Erdemir‘in Türk Tıp Tarihinde Karantina Üzerine Gelişmeler başlıklı yazısı
Karantina deyimi, Fransızca Qurante yani 40 kelimesinden gelmektedir. Karantina, dünyada ilk kez, İtalyan Cumhuriyetlerinden Venedik’te, bulaşıcı hastalık olan limanlardan gelen gemilere uygulanmış ve ilk karantinahane, Venedik Cumhuriyeti/Sainte-Marie’de Nazareth Adası’nda kurulmuştur.
15. yüzyılda ilk kez görülen bu önlem, aynı yüzyılda diğer İtalyan limanlarında da uygulanmıştır. İslam dünyasında da Hz. Muhammed “Veba çıkan ülkeye girmeyiniz, eğer bulunduğunuz yerde veba görülürse o yerden dışarı çıkmayınız.” sözü ile karantinaya verilen önemi göstermiştir. 18. yüzyılda, Fransa ve İngiltere, şüpheli yerlerden ve özellikle, o tarihlerde Baltık sahillerinde veba salgını olduğundan, buralardan gelen gemilere, 40 gün boyunca gösterilen yerlerde, ne bir insan ne bir eşya karaya çıkmayacak şekilde karantina uyguladı.
Türk Tıp Tarihinde Karantina Üzerine Gelişmeler
1831’de İstanbul’da kolera salgınının olması üzerine hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi (1774-1834), bir Kolera Risalesi hazırladı ve bu risale, ilgili yerlere dağıtıldı. Ayrıca Karadeniz’den gelen yerli ve yabancı gemiler Karadeniz boğazında karantinaya alındılar. 1835’de Çanakkale’de geçici bir karantinahane kuruldu. 1837’de ilk kez bir Karantina İdaresi kurulması kararı alındı. Daha sonra uluslararası bir görünüm alan karantina idaresi 1914’e kadar aynen kaldı ve o yıl kapitülasyonları kaldıran Meşrutiyet idaresince bağımsızlık kazanarak Hudut Sıhhiye Müdüriyeti Umumiyesi adını aldı 1923 de bir yıl kadar süreyle İstanbul ve Boğazlar Karantina Müdüriyeti adı ile bir kuruluş kuruldu. Bu kuruluş, 1924 de Hudut ve Sevahil (Sahiller) Sıhhiye Müdüriyeti adını aldı. 1927 sonlarına kadar İstanbul’da kalan bu idare, Sağlık Bakanı Dr. Refik Saydam’ın emriyle Ankara’da bakanlık binasına nakledildi. Daha sonra Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü adını aldı. Bugün bu müdürlüğün emrinde Sahil Sıhhiye Merkezleri, Tahaffuzhaneler, Bulaşıcı Hastalıklar Hastahaneleri ve Hava İstasyonları Sağlık Deneme Merkezleri vardır.
Yazının devamını Türkiye’nin en köklü tarih dergisi Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi Mayıs Haziran 2020 – Sayı 401’de bulabilirsiniz. Dergimize abone olabilir veya bu sayıyı satın alabilirsiniz.
